Yeni yıl asgari ücret tutarı için 2023 aralık ayı itibariyle görüşmeler gerçekleşti. Asgari ücret belirlemesi, ülkemizde herhangi bir iş kolunda çalışan işçinin alacağı en düşük maaşı ifade etmesi açısından önemlidir. 

Bu tutar yasal olarak bir zorunluluk ifade etmekle birlikte brüt ve net rakamları açısından birbirinden ayrılır. Asgari ücretin net ödeme tutarı çalışanın eline geçen miktarı ifade ederken; brüt tutar işverenin çalışan için ödediği vergiler ve diğer ödemeler dahil toplam miktardır. 

Asgari ücret tutarı, işçilere yasal olarak ödenebilecek en düşük miktarı ifade eder. Bu tutar Temmuz 2023 tarihindeki ara asgari ücret zammı ile 11.402,32 TL olarak belirlenmişti. 2024 takvimi içinde bu tutar; net maaş miktarı için 17.002,12 TL olarak güncellendi. 2024 tarihi için brüt asgari ücret ise 20.002,50 TL tutarında hesaplandı.

Asgari Ücret Nedir?

Asgari ücret, bir çalışanın gıda, giyim, ulaşım, sağlık ve konut ihtiyacı gibi zorunlu giderlerini karşılayacak güncel en düşük maaş miktarıdır. Asgari ücretin belirlenmesi, haksız rekabetin önüne geçmek ve emek hakkını korumak adına önemli bir tespittir. Dolayısıyla belirlenen miktar, bir işçiye emeği karşılığında ödenebilecek en düşük maaş bedelidir. 

Yasal olarak belirlenen güncel asgari tutarın altında yapılan ödemeler hukuka aykırıdır. Dünya çapında pek çok ülkede.1900’lü yılların sonuna doğru ortaya konulan asgari ücret mevzuatları sayesinde mevcut yasal koşullara zemin hazırlanmıştır.

Çalışma hayatı içinde aktif olarak yer alan kişiler için yıllık asgari ücret güncellemesi merak konusudur. Aynı zamanda genel giderlerin ve enflasyon oranı üzerinden hesaplamaların yapıldığı asgari ücretin belirlenmesi genel ekonomi açısından da önemlidir. 

Asgari terimi ‘en düşük’ kavramına karşılık gelir ve asgari ücret söz konusu olduğunda bir çalışana ödenebilecek en düşük maaş miktarını ifade eder. Bu tutarın altında yapılan ödemeler işçinin genel yaşam giderlerini ve verilen emeği karşılaması açısından yetersiz olarak kabul edilir. En düşük çalışan maaşına getirilen zam miktarı hesaplaması işçilerin temel yaşam gereksinimleri göz önünde tutularak kararlaştırılır. 

Asgari Ücret Nasıl ve Kim Tarafından Belirlenir?

Sağlık, gıda, konut, ulaşım ve kültür giderleri dikkate alınarak tespit edilen asgari ücret tutar güncel rakamlar üzerinden ve ihtiyaçların asgari düzeyde karşılandığı hesaplamayla belirlenir.

Ülkemizde uygulanan yasalar gereğince en düşük maaş kararı farklı bileşenleri kapsayan asgari ücret tespit komisyonu tarafından verilir. Komisyon dahilinde hükümet, işveren ve işçi temsilcilerinden beşer kişi yer alır. Toplam 15 kişilik temsilci sayısına sahip olan komisyon belirli tarihlerde bir araya gelerek günün şartlarına uygun olacak şekilde asgari ücret belirlemesi yapar. Tespit edilen yeni asgari ücret tutarı gazetede yayınlanır ve yürürlüğe girer.

Çalışanlara emeği karşılığında ödemekle yükümlü olunan ve işveren tarafından yapılan asgari ücret ödemesi öncelikle günlük bazda hesaplanır. Bir çalışanın günlük asgari ihtiyaç tablosu oluşturulurken güncel piyasa rakamları etkili olur. Gün için belirlenen bu tutar üzerinden saat başı ücret hesaplanarak haftalık ve aylık olarak net bir rakam çıkarılır. 

Yeni asgari ücretin yürürlüğe girmesi ve Resmî Gazete’de yayınlanmasının ardından işverenler bu minimum tutar üzerinde çalışanlara ödeme yapmakla yükümlüdür. Asgari ücret konusunda önemli noktalardan birisi ülke içinde belirlenen en düşük maaş olması nedeniyle herhangi bir iş kolu farklılığı gözetilmemesidir. Asgari ücret tespiti sırasında iş kapsamı dışında yaşam standardını korumak için güncel ihtiyaçlar göz önünde bulundurulur.

Bunun yanı sıra belirlenen asgari ücret tutarı kapsamlıdır ve bütün iş kollarından tüm çalışanları dahil edecek şekilde düzenlenir. Dolayısıyla yalnızca, 4857 sayılı İş Kanunu içinde yer alan çalışanları kapsamaz. Tüm ülkede çalışan kişiler için genel geçer ve asgari bir tespittir. Sonuç olarak yasal şekilde hizmet veren tüm işyerlerinin güncel rakamlar doğrultusunda onaylanan asgari ücret bedelini çalışana ödemesi zorunludur.

Çalışanlar için en düşük maaş tutarının belirlenmesini sağlayan komisyon her sene toplanır ve ortak bir karara varır. Yapılan incelemeler ve kurulan irtibat neticesinde gelecek yılın asgari ücret miktarı net olarak tespit edilir. 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı aracılığıyla belirlenen ilgili komisyon üyelerinden birisinin başkanlığında asgari ücret tutarları netlik kazanır. Asgari Ücret Tespit Komisyonu kapsamında en fazla üye sayısı barındıran işveren kuruluşunun 5 temsilcisi, Hazine Müsteşarlığı temsilcisi, Devlet İstatistik Enstitüsüne bağlı İstatistikler Dairesi Başkanı ya da yardımcısı hazır bulunur.

Ayrıca en fazla üye sayısı barındıran işçi kuruluşundan 5 temsilci ile Sosyal Güvenlik Bakanlığı genel müdürü ya da yardımcısı komisyonda yer alır. Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına bağlı asgari ücret konusuyla ilgilenen daire başkanı ya da yetkili bir görevli mevcut komisyonun diğer üyeleri arasındadır. 

 

Senelere Göre Değişim	Brüt Asgari Ücret Tutarı	Net Asgari Ücret Tutarı
2024	20.002,50 TL	17.002,12 TL
2023 (Son 6 Ay)	13.414,50 TL	11.402,32 TL
2023 (İlk 6 Ay)	10.008TL	8.506,80 TL
2022 (Son 6 Ay)	6.471 TL	5.500,35 TL
2022 (İlk 6 Ay)	5.004 TL	4.253,40 TL
2021	3.577,50 TL	2.832,90 TL
2020	2.943 TL	2.324 TL
2019	2.558,40 TL	2.020 TL
2018	2.029,50 TL	1.603 TL
2017	1.777,50 TL	1.404 TL

Yukarıdaki tabloda yıllar içinde asgari ücret tutarının güncel gelişmeler ve geçim şartlarındaki farklılaşmalara bağlı olarak değişimi gösterilmiştir. Tespit komisyonu tarafından sağlık, ulaşım, konut ve kültür giderleri gibi farklı değişkenler göz önünde bulundurularak fiyat güncellemesine gidilmesiyle zamlı en düşük maaş bedeli hesaplanır. 

Asgari ücretin her sene değişmesi yalnızca en düşük maaş tutarını alan çalışanlar açısından değil; aynı zamanda asgari ücretli olsun ya da olmasın tüm çalışanların maaş zammı açısından belirleyicidir. Çünkü maaş artırımı, pek çok işletme tarafından asgari ücret zam oranı üzerinden hesaplanan bir unsurdur. Maaş zammını doğru hesaplamak için mevcut maaşı artış oranıyla çarpmak ve ortaya çıkan sayıyı 100’e bölmek gerekir. Ardından çıkan sonucu eski maaş tutarına ekleyerek mevcut zamlı maaşı hesaplamak mümkündür.

Kaynak: https://figopara.com/blog/2024-yili-asgari-ucret-ne-kadar